Polska

Początki karate w Polsce przypadają na wczesne lata siedemdziesiąte, kiedy to grupki zapaleńców, głównie w środowiskach akademickich tworzą pierwsze sekcje. Zapewne wcześniej pojedynczy ludzie, czy nawet grupy miały sporadyczne kontakty z karate, niestety nie zaznaczyło to w żaden istotny sposób obecności karate w naszym kraju. Dopiero w 1970 roku A. Trofimow, M. Stefaniak i L. Drewniak wspólnie z innymi powołali pierwszą formalną sekcję karate w AZS SGPiS w Warszawie. Dwa lata później P. Ilukowicz, O. Armon, M. Kozakiewicz, W. Ciszak przy wydatnej pomocy J. Preislera (ówczesnego nauczyciela judo) zakładają sekcję przy AZS UAM w Poznaniu. W październiku 1972 roku A. Juśkiewicz i W. Kwieciński i japoński student C. Shimoda powołują nieformalną, a od 1974 roku zrzeszoną w AZS WAM w Łodzi grupę karate Shotokan. W tym samym roku w Szczecinie powstają sekcje w TKKF Gryfia i TKKF Orkan, obie z inicjatywy instruktora judo K. Krukowskiego. W 1973 roku W. Antoniak zakłada sekcję w AZS WSM w Szczecinie. W tym samym czasie w Gdańsku J. Manitius i M. Pawłowski rejestrują sekcję AZS PG.

Początkowo wiedzę zdobywano z literatury zagranicznej i sporadycznych kontaktów z instruktorami, do których należeli: I. Jorga (Jugosławia), W. Hartinger (Austria), H. Ochi (Japonia) oraz J. Zverina i I. Vlcek (Czechosłowacja). Spontaniczny rozwój karate Shotokan zrodził potrzebę zawiązania ogólnopolskiej organizacji lub stowarzyszenia, które pozwoliłoby na przeprowadzanie zawodów i wymianę doświadczeń . Silne środowisko karate Shotokan do 1976 roku wypracowało spójne przepisy: rozgrywania zawodów, nadawania stopni szkoleniowych i zdobywania uprawnień instruktorskich. Dzięki temu grupa skupiona wokół K. Krukowskiego i P. Ilukowicza (reprezentująca ośrodki: Bydgoszcz, Gdańsk, Gdynia, Łódź, Opole, Poznań, Szczecin i Wrocław) szybko osiągnęła przewagę organizacyjną w całym ruchu karate w Polsce. W czerwcu 1977 roku w Warszawie m.in. z inicjatywy uprzednio wymienionych ośrodków powołano Centralną Komisję Karate przy Zarządzie Głównym TKKF, która miała doprowadzić do ujednolicenia ruchu i nadania mu ram organizacyjnych. Komisja oprócz karate Shotokan skupiała grupy uprawiające inne style sztuk walki t. j. karate Kyokushin, Tae Kwon Do, Kyoksul, Kung Fu w różnych swoich odmianach, Aikido, Kendo i socjalistyczny „wynalazek”: Tsunami.

Cel ten nie został jednak osiągnięty. Pojawiła się tu bowiem jedna z gorszych tendencji – mianowicie próba wprowadzenia tzw. karate wszechstylowego. W rzeczywistości próbowano „wrzucić do jednego kotła” wszystko co tylko miało w nazwie karate. Karatecy oczekiwali od władz prawa pozwalającego im na istnienie, prowadzenie szkolenia i rozgrywania zawodów w sposób charakterystyczny dla danego stylu lub szkoły. Z kolei władze żądały od nich jednolitej struktury i jednakowych przepisów. Wydały zgodę na powołanie organizacji, ale bez preferencji stylowych. W tej sytuacji niczego nie osiągnięto.

Następnym krokiem silnego środowiska karate Shotokan było powołanie specjalistycznych Sportowych Klubów Karate na terenie Polski (1977 Gdańsk i Gdynia, 1978 Łódź i Poznań). Ten krok miał na celu powołanie ogólnopolskiego związku sportowego: Polskiego Związku Karate. Niestety sytuacja polityczna w kraju na początku lat osiemdziesiątych była dość skomplikowana, co spowodowało, iż do powstającego związku „dopisano” z woli partyjnych bonzów, wszystkie pozostałe sztuki walki (prócz judo). Władze polityczne i sportowe, w owym czasie pragnęły w ten sposób sprawować kontrolę nad młodym, rodzącym się ruchem sztuk walki w Polsce. 20 stycznia 1980 roku powołano Polski Związek Karate, którego prezesem został red. Janusz Świerczyński, wcześniejszy przewodniczący Centralnej Komisji Karate ZG TKKF. Prezes kontynuując założenia polityczne Komisji próbował narzucić model polityki Związku. Miał się on przejawiać przynależnością PZK do konkretnych struktur międzynarodowych, w tym przypadku do WUKO (World Union Karate Organisation). Wszystkie przepisy i regulaminy PZK miały być odwzorowaniem regulaminów WUKO, tym bardziej, że była to organizacja bezstylowa, lub raczej wielostylowa, zajmująca się wyłącznie rywalizacją sportową o dużych ambicjach olimpijskich.

Dążenia poszczególnych środowisk stylowych spowodowały kolejny podział w łonie Związku. Tym razem powstało pięć odrębnych komisji (Shotokan, Kyokushin, Tae Kwon Do, Karate Sportowe WUKO, i tzw. Piąta Komisja obejmująca wszystkie pozostałe sztuki walki oraz style). Wprowadzenie stanu wojennego 1981 roku i wynikające z niego ograniczenia mocno zachwiały działalnością młodej organizacji. Wiele klubów zaprzestało działalności, wielu animatorów ruchu karate znalazło się poza granicami kraju. Nastąpiła „zmiana pokoleń” wśród liderów ruchu. Miejsce prezesa Świerczyńskiego zajął W. Antoniak, który razem z A. Drewniakiem i jego frakcją karate Kyokushin, przejął władzę w PZ Karate.

Zepchnięci do defensywy działacze karate Shotokan kontynuowali działalność w ramach swojej Komisji do 1986 roku. Chcąc podporządkować sobie całość działalności PZK, W. Antoniak, korzystając z uprawnień statutowych przenosi siedzibę Komisji Shotokan, dotychczas działającej w Poznaniu, do Szczecina. Od końca 1986 roku Komisja powoli zatraca swoją tożsamość. Nadal rozgrywane są Mistrzostwa Polski Karate Shotokan, nie mniej jednak nie wynikają z tego żadne konkretne efekty w postaci chociażby udziału reprezentacji w mistrzostwach Europy i świata.

Zawodnicy Klubów Karate Shotokan zrzeszonych w PZK coraz częściej startują w imprezach WUKO całkowicie zarzucając zasady walk przyjętych w organizacjach Shotokanu (takich jak Japan Karate Association, IAKF, SKI). Wpływ na to miał całkowity monopol PZK na sportowe kontakty zagraniczne i jednocześnie skomplikowana sytuacja polityczna naszego kraju (trudności w kontaktach zagranicznych). Dopiero zmiana ustrojowa w 1989 roku doprowadziła do ponownego ożywienia działalności karate Shotokan w kraju. Niemal równocześnie dwaj byli liderzy tego ruchu powołują wg. nowych przepisów odrębne organizacje Karate. Pierwszy z nich – W. Kwieciński pełniący dotychczas funkcję Przewodniczącego Komisji Shotokan w PZK, ogłasza secesję wielu podległych sobie klubów Shotokan i tworzy nowe ciało: Federację Karate Tradycyjnego FUDOKAN w Polsce. Następnie przyjmuje członkostwo w ITKF (International Traditional Karate Federation). Niestety, nie jest to organizacja karate Shotokan. R. Sworek, jako drugi z liderów w 1990 roku zakłada Polski Związek Karate Shotokan z siedzibą w Poznaniu. W rok później jego organizacja zostaje członkiem trzech najpoważniejszych organizacji światowych reprezentujących Shotokan. Są to w kolejności: Japan Karate Association, Shotokan Karate International Federation i World Karate Shotokan Academy. Na czele tych organizacji stoją najpoważniejsi mistrzowie karate Shotokan będący uczniami Gichina Funakoshi’ego. Młody Polski Związek Karate Shotokan w krótkim czasie swej działalności odnotował już kilka spektakularnych sukcesów: m.in. zorganizował szkolenia z czołowymi instruktorami, zdobył złote, srebrne i brązowe medale na ME i MŚ, najlepsi spośród zawodników PZKS uzyskali stopnie mistrzowskie (Dan) bezpośrednio u japońskich Mistrzów.